Na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 1 i ust. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tj. z dnia 5 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1499) w związku z §12 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontroino-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną (Dz. U. Nr 225, poz. 1934) jednostka lub osoba upoważniona może przeprowadzić czynności kontrolno-rozpoznawcze w podmiocie objętym czynnościami.
W następującym zakresie przedmiotowym
- kontrola przestrzegania przepisów przeciwpożarowych;
- ocena zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym;
- ocena zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym;
- ustalanie spełnienia wymogów bezpieczeństwa w zakładzie o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej lub zakładzie o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, na zasadach ustalonych dla kontroli w art. 269 oraz art. 269a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.—Prawo ochrony środowiska;
- rozpoznawanie możliwości i warunków prowadzenia działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej;
- rozpoznawanie innych miejscowych zagrożeń;
- wstępne ustalanie nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania pożaru oraz okoliczności jogo rozprzestrzenienia się;
- zbieranie informacji niezbędnych do wykonania analizy poważnej awarii przemysłowej i formułowania zaleceń-dla prowadzącego zakład;
- postępowanie z substancjami kontrolowanymi, nowymi substancjami i fluorowanymi gazami cieplarnianymi, w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (Dz. U. poz. 881), wykorzystywanymi w ochronie przeciwpożarowej, a także systemami ochrony przeciwpożarowej oraz gaśnicami zawierającymi substancjo kontrolowano, nowo substancje lub fluorowane gazy cieplarniane lub od nich uzależnionymi.
Pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego
Warunki przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych:
- Upoważnienie do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych powinno być doręczone kontrolowanemu przynajmniej na 7 dni, a w przypadku zgłoszenia obiektu, dla którego przepisy prawa wymagają wydania przez organy Państwowej Straży Pożarnej opinii lub zajęcia przez nie stanowiska w zakresie ochrony przeciwpożarowej przynajmniej na 3 dni – przed terminem rozpoczęcia czynności kontrolno-rozpoznawczych (art. 23 ust. 7 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej),
- Na wniosek kontrolowanego, ze względu na słuszny interes strony, dopuszcza się aby czynności kontrolno-rozpoznawcze przeprowadzane na podstawie zgłoszenia obiektu, dla którego przepisy prawa wymagają wydania przez organy Państwowej Straży Pożarnej opinii lub zajęcia przez nie stanowiska w zakresie ochrony przeciwpożarowej były rozpoczęte w terminie krótszym niż 3 dni od daty dostarczenia upoważnienia pod warunkiem uzgodnienia tego terminu z organem Państwowej Straży (w takim przypadku fakt ten należy odnotować w protokole z czynności kontrolno-rozpoznawczych),
- Upoważnienie do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych może być doręczone kontrolowanemu w chwili przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych w przypadku, gdy:
- powzięto informację o możliwości występowania w miejscu przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych zagrożenia życia ludzi lub bezpośredniego niebezpieczeństwa powstania pożaru, lub poważnej awarii przemysłowej (art. 23 ust. 7 pkt 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej),
- czynności kontrolno-rozpoznawcze są prowadzone w zakresie wstępnego ustalania nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania pożaru oraz okoliczności jego rozprzestrzenienia się lub w zakresie zbierania informacji niezbędnych do wykonania analizy poważnej awarii przemysłowej i formułowania zaleceń dla prowadzącego zakład (art. 23 ust. 7 pkt 2 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej),
- W chwili przystąpienia do czynności kontrolno-rozpoznawczych, upoważnieni do przeprowadzania tych czynności okazują kontrolowanemu: strażak – legitymację służbową, a inna osoba – dokument tożsamości (art. 23 ust. 9 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej).
Przebieg czynności kontrolno-rozpoznawczych:
- Kontrolowany jest obowiązany umożliwić kontrolującemu przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych (art. 23 ust. 10 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej), w tym:
- udzielić niezbędnych informacji i wyjaśnień w sprawach objętych zakresem tych czynności oraz wyrazić zgodę na sporządzenie dokumentacji fotograficznej,
- umożliwić dostęp do obiektów, urządzeń i innych składników majątkowych, w stosunku do których mają być przeprowadzone czynności,
- zapewnić wgląd w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem czynności,
- umożliwić sporządzenie kopii niezbędnych dokumentów,
- zapewnić warunki do pracy, w tym, w miarę możliwości, samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów,
- udostępnić środki łączności i inne konieczne środki techniczne, jakimi dysponuje,
- w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia czynności,
- Kontrolujący ma prawo wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń (art. 23 ust. 11 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej), chyba że stanowią one część mieszkalną lub ich właścicielami albo zarządzającymi są:
- komórki lub jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej albo przez niego nadzorowane, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu lub Straż Graniczna,
- obce misje dyplomatyczne, urzędy konsularne albo inne instytucje międzynarodowe korzystające z immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych,
- Kontrolujący podlega obowiązującym w obiektach i pomieszczeniach kontrolowanego przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy, o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie przeciwpożarowej (art. 23 ust. 12 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej).
- Za zgodą kontrolującego, kontrolowany lub osoba upoważniona na piśmie a także osoby w charakterze świadków mają prawo do obecności podczas kontroli (§8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24.10.2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną), przy czym:
- kontrolujący może odmówić ww. zgody jeżeli jej udzielenie mogłoby spowodować opóźnienie lub znaczne utrudnienie przeprowadzenia czynności (§8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną),
- kontrolujący odmawia ww. zgody jeżeli jej udzielenie naruszałoby przepisy o ochronie informacji niejawnych (§8 ust. 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną).
- Kontrolowany ma prawo do złożenia ustnych lub pisemnych oświadczeń dotyczących zakresu prowadzonych czynności, a kontrolujący nie może odmówić przyjęcia i udokumentowania oświadczenia, jeżeli ma ono związek z zakresem prowadzonych czynności (§7 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24.10.2005 r w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną).
- Z ustaleń dokonanych w toku czynności kontrolno-rozpoznawczych kontrolujący sporządza protokół (art. 23 ust. 13 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej):
- protokół podpisują kontrolujący oraz kontrolowany albo osoba przez niego upoważniona (art. 23 ust. 13 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej),
- kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona ma prawo wniesienia zastrzeżeń do protokołu przed jego podpisaniem (art. 23 ust. 14 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej),
- kontrolowany albo osoba przez niego upoważniona ma prawo odmowy podpisania protokołu, w takim przypadku kontrolujący czyni o tym wzmiankę w protokole (art. 23 ust. 15 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej),
- jeden egzemplarz protokołu kontrolujący doręcza kontrolowanemu lub osobie przez niego upoważnionej (art. 23 ust. 16 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej).
Dokumenty i ewidencje umożliwiające przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych
Stosownie do ww. praw i obowiązków kontrolowanego oraz zakresu przedmiotowego planowanych czynności kontrolno-rozpoznawczych, w celu zapewnienia sprawności i efektywności oraz skrócenia czasu trwania kontroli, wskazanym jest przygotowanie następujących dokumentów i ewidencji (poniższa lista zawiera proponowany zbiór dokumentów i ewidencji przydatnych do dokonania niezbędnych ustaleń podczas kontroli; z listy należy wykasować dokumenty, które wg kontrolującego nie są wymagane np. ze względu na zakres przedmiotowy planowanych czynności kontrolno-rozpoznawczych; lista nie jest
katalogiem zamkniętym i stosownie do potrzeb może być rozszerzona*)’.
- pełnomocnictwo lub upoważnienie wystawione przez podmiot kontrolowany dla osoby wyznaczonej do jego reprezentowania podczas kontroli oraz do podpisania protokołu,
- umowę zawartą pomiędzy właścicielem a zarządcą lub użytkownikiem budynku, obiektu
budowlanego lub terenu (bądź ich części), określającą obowiązki stron w zakresie ochrony przeciwpożarowej, np.: umowa trwałego zarządu, umowa zwykłego zarządu, umowa najmu, umowa dzierżawy, umowa użyczenia itp. (nie dotyczy, gdy właściciel budynku jest
jednocześnie jego użytkownikiem*), - decyzję o zatwierdzeniu projektu budowlanego i o udzieleniu pozwolenia na budowę,
- projekt budowlany (projekt zagospodarowania działki lub terenu oraz projekt architektoniczno-budowlany),
- projekty architektoniczno-budowlane branżowe, w tym projekty urządzeń przeciwpożarowych,
- dokumenty potwierdzające uzyskanie zgody na odstępstwa od przepisów lub na zastosowanie rozwiązań zamiennych w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej,
- dokumentację powykonawczą,
- dziennik budowy,
- oświadczenie kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu budowlanego
z projektem budowlanym lub warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami, - scenariusz rozwoju zdarzeń w czasie pożaru,
- matrycę sterowań urządzeń przeciwpożarowych,
- deklaracje własności użytkowych, deklaracje zgodności, świadectwa dopuszczenia, certyfikaty zgodności i aprobaty techniczne na zastosowane w obiekcie wyroby budowlane i urządzenia przeciwpożarowe służące ochronie przeciwpożarowej,
- protokoły z przeprowadzonych odpowiednich dla danego urządzenia przeciwpożarowego prób i badań potwierdzających prawidłowość ich działania,
- protokoły z wykonania zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz ogniochronnego przejść i przepustów instalacyjnych oraz elementów budowlanych,
- protokoły badań i sprawdzeń instalacji użytkowych (elektrycznych, piorunochronnych, gazowych, wentylacyjnych, kominowych),
- aktualny odpis KRS przedsiębiorcy, stowarzyszenia, itd..
- numer księgi wieczystej nieruchomości,
- książkę obiektu budowlanego,
- dane o obiekcie:
- data budowy,
- wymiary budynku (wysokość, długość, szerokość),
- powierzchnię budynku (całkowitą i użytkową), powierzchnię zabudowy, kubaturę całkowitą budynku,
- powierzchnie poszczególnych kondygnacji i stref pożarowych,
- dokumentację dotyczącą ewentualnej przebudowy, nadbudowy, rozbudowy lub zmiany sposobu użytkowania budynku,
- umowę pomiędzy właścicielem, zarządcą lub użytkownikiem obiektu budowlanego (abonentem), a operatorem systemu monitoringu pożarowego o świadczenie usługi transmisji alarmu pożarowego,
- instrukcję bezpieczeństwa pożarowego oraz potwierdzenie zapoznania pracowników z jej ustaleniami,
- dokument potwierdzający przeprowadzenie praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu,
- dokument potwierdzający posiadanie wymaganych kwalifikacji przez pracownika wykonującego czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej lub umowę z innym podmiotem o świadczenie usług z zakresu ochrony przeciwpożarowej, który takie kwalifikacje posiada,
- dokumenty potwierdzające spełnienie wymogów bezpieczeństwa w zakładzie o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej lub zakładzie o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, w tym w szczególności:
- zgłoszenie,
- program zapobiegania awariom,
- system zarządzania bezpieczeństwem,
- raport o bezpieczeństwie,
- wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy,
- zestawienie dokonanych zmian w zakładzie, instalacji, procesie przemysłowym lub zmian rodzaju, właściwości lub ilości znajdujących się w zakładzie substancji niebezpiecznych mogących mieć wpływ na wystąpienie zagrożenia awarią przemysłową lub zaliczenie zakładu do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku,
- dokumenty związane z postępowaniem z substancjami kontrolowanymi, nowymi substancjami i fluorowanymi gazami cieplarnianymi, w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych, wykorzystywanymi w ochronie przeciwpożarowej, a także systemami ochrony przeciwpożarowej oraz gaśnicami zawierającymi substancje kontrolowane, nowe substancje lub fluorowane gazy cieplarniane lub od nich uzależnionymi, w tym w szczególności:
- instrukcje w języku polskim dotyczące przeznaczenia i funkcjonowania systemów ochrony przeciwpożarowej i gaśnic,
- Karty Systemu Ochrony Przeciwpożarowej opracowane oddzielnie dla każdego systemu ochrony przeciwpożarowej zawierającego co najmniej 3 kg substancji kontrolowanych lub fluorowanych gazów cieplarnianych,
- certyfikaty personelu uprawniające do wykonywania poszczególnych czynności, w tym do: dokonywania wpisu do Karty Systemu Ochrony Przeciwpożarowej, instalacji, kontroli szczelności, konserwacji, serwisowania systemów ochrony przeciwpożarowej oraz odzysku i unieszkodliwiania systemów ochrony przeciwpożarowej oraz gaśnic,
- certyfikaty przedsiębiorcy uprawniające do instalacji, konserwacji lub serwisowaniu systemów ochrony przeciwpożarowej.
Pouczenie o odpowiedzialności karnej
- Strażak w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych (art. 57 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej).
- Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 226 §1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny).
- Kto uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych z zakresu ochrony przeciwpożarowej przez uprawnionego strażaka Państwowej Straży Pożarnej, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny (art. 82a §3 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń).
