Służba bezpieczeństwa i higieny pracy

Misją portalu jest ukazanie szeroko pojętego bezpieczeństwa i higieny pracy jakie wystepuje w zakładach pracy.

Stres związany z pracą i ocena ryzyka zawodowego

Od dziesięciu lat polscy pracodawcy mają obowiązek przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego i informowania pracowników o wynikach tej oceny. Co do zasady analiza ryzyka powinna być kompleksową oceną obejmującą wszystkie czynniki zagrożeń związane z pracą przy danym zadaniu. Praktyka pokazuje jednak, że choć mapy oceny ryzyka zawodowego wskazują na występowanie zagrożeń psychofizycznych w postaci zdarzeń stresowych, to prawidłowa ocena ryzyka wynikającego z tych zagrożeń nastręcza specjalistom BHP znaczne trudności. Niestety dotyczy to również szablonów opartych na kartach oceny ryzyka zawodowego publikowanych przez uznanych ekspertów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.

Problemy z właściwą oceną zagrożeń związanych ze stresem mogą – jak się wydaje – wynikają z faktu, iż stresu nie da się tak łatwo zmierzyć, jak poziomu innych szkodliwych czynników w środowisku pracy. Ponadto ogólna wiedza na temat zjawiska stresu okazała się niemal niewystarczająca do oceny ryzyka zawodowego w tym zakresie.

  • Stres jest drugim najczęściej odnotowywanym problemem zdrowotnym związanym z pracą zawodową
  • Niemal co czwarty pracownik w UE odczuwa skutki stresu
  • Z badań wynika, że 50-60% wszystkich traconych dni roboczych ma związek ze stresem
  • W 2002 r. roczne koszty ekonomiczne stresu związanego z pracą w UE-15 wyniosły około 20 mld euro
  • Jest prawdopodobne, że wzrośnie liczba osób uskarżających się na stres w pracy.

Dlaczego jest to aż tak duży problem?

Coraz więcej ludzi narzeka na stres związany z pracą ze względu na:

  • zmiany w sposobach planowania i organizacji pracy oraz zarządzania nią;
  • brak stałych umów o pracę;
  • niepewność zatrudnienia;
  • zwiększenie obciążenia pracą i tempa pracy;
  • duże obciążenie emocjonalne pracowników;
  • przemoc i nękanie psychiczne;
  • zaburzoną równowagę między pracą i życiem prywatnym.

Czym jest stres związany z pracą?

  • Stres odczuwany jest przez osoby, które dostrzegają brak równowagi między oczekiwaniami kierowanymi pod ich adresem a zasobami, jakimi dysponują, by sprostać tym oczekiwaniom.
  • Stres staje się zagrożeniem dla zdrowia i bezpieczeństwa, jeżeli utrzymuje się przez dłuższy czas
  • Stres może nawet prowadzić do utraty zdrowia psychicznego i fizycznego.

Kogo dotyczy ten problem?

  • Stres w miejscu pracy może dotknąć każdego bez względu na zajmowane stanowisko, sektor oraz wielkość organizacji.
  • Stres wpływa na zdrowie i bezpieczeństwo osób; funkcjonowanie organizacji; funkcjonowanie gospodarek krajowych. 
  • Stres może prowadzić do nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa w miejscu pracy i przyczyniać się do innych problemów zdrowotnych związanych z pracą, na przykład chorób mięśniowo-szkieletowych.
  • Stres w znacznym stopniu wpływa też na końcowy wynik działalności danej firmy.

Symptomy stresu związanego z pracą

Na poziomie organizacji:

  • absencja;
  • duża rotacja personelu;
  • problemy dyscyplinarne;
  • przemoc i nękanie psychiczne;
  • obniżona wydajność;
  • błędy i wypadki;
  • zwiększone koszty odszkodowań lub opieki zdrowotnej.

Na poziomie jednostki:

  • reakcje emocjonalne (nerwowość, niepokój, problemy ze snem, depresja, hipochondria, poczucie wyobcowania, uczucie wypalenia, problemy w relacjach rodzinnych)
  • reakcje poznawcze (zaburzenia koncentracji, pamięci, zdolności do uczenia się nowych rzeczy, podejmowania decyzji)
  • reakcje behawioralne (nadużywanie narkotyków, alkoholu i tytoniu, zachowania destrukcyjne)
  • reakcje fizjologiczne (bóle pleców, osłabiona odporność, wrzody trawienne, choroby serca, nadciśnienie).

Prawo – obowiązki pracodawców

  • Pracodawcy są prawnie zobowiązani do zarządzania stresem związanym z pracą tak jak każdym innym ryzykiem dla zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy;
  • Stresowi w pracy można zapobiec poprzez podjęcie odpowiednich działań;
  • Sposobem na to jest ocena ryzyka;
  • Pracodawcy są prawnie zobowiązani do dokonywania systematycznych ocen ryzyka w miejscu pracy.

Co to jest ocena ryzyka zawodowego?

Ocena ryzyka zawodowego jest to proces szacowania ryzyka, jakie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynika z zagrożeń w miejscu pracy. Polega na systematycznym badaniu wszelkich aspektów pracy, w którym analizuje się:

  • co może spowodować uraz lub uszkodzenie ciała,
  • czy można zlikwidować zagrożenia, a jeżeli nie jest to możliwe –
  • jakie środki zapobiegawcze lub ochronne powinny zostać wprowadzone w celu kontrolowania ryzyka.

Ocena ryzyka jest podstawą skutecznego zarządzania stresem związanym z pracą.

Ocena ryzyka w przypadku stresu

  1. Niezależnie od tego, kto dokonuje oceny ryzyka (sam pracodawca, pracownik wyznaczony przez pracodawcę czy też ekspert zewnętrzny), istotne jest, aby zasięgać opinii pracowników i włączać ich w ten proces. Oni:
    • znają swoje miejsce pracy;
    • są osobami, które będą musiały wdrożyć zmiany w zakresie warunków pracy/stosowanych praktyk
  2. Ocena ryzyka w przypadku stresu odbywa się na tych samych zasadach i w oparciu o te same procesy, co w przypadku innych rodzajów ryzyka zawodowego.
  3. Istnieją różne metody. Jednak w przypadku większości przedsiębiorstw sprawdza się proste podejście pięcioetapowe:
  • Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych
  • Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie ich według ważności
  • Podjęcie decyzji w sprawie działania zapobiegawczego
  • Podjęcie działania
  • Monitorowanie i przegląd

Etap 1: Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych

Czynniki, którym w przypadku stresu należy się przyjrzeć, to:

  • nadmierne obciążenie pracą lub narażenie na zagrożenia fizyczne
  • zakres posiadanej przez pracowników kontroli nad wykonywaną przez nich pracą
  • stopień zrozumienia przez pracowników wyznaczonych im ról
  • stosunki międzyludzkie obejmujące kwestie takie jak molestowanie i przemoc
  • zakres wsparcia otrzymywanego ze strony współpracowników i przełożonych, oraz
  • rodzaj potrzebnego pracownikom przeszkolenia w związku z wykonywanymi przez nich zadaniami.

Etap 2: Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie ich według ważności

  1. Ocena ryzyka wynikającego z ustalonych zagrożeń; można ją wykonać, analizując:
    • prawdopodobieństwo, że dane zagrożenie spowoduje określone skutki, np. obrażenia
    • stopień ciężkości przewidywanych skutków
    • częstotliwość narażenia i liczebność grup narażonych pracowników.
  2. Zestawienie rodzajów ryzyka uszeregowanych według ważności.
  3. Wykorzystanie zestawienia do opracowania planu działania.

Etap 3: Podjęcie decyzji w sprawie działania zapobiegawczego

  1. Lepiej zapobiegać skutkom stresu związanego z pracą, niż reagować na nie wtedy, gdy się już pojawią.
  2. Sposobem na zapobieganie stresowi związanemu z pracą jest organizacja pracy i zarządzanie nią.
  3. Skuteczne środki zapobiegania stresowi związanemu z pracą to:
  • wyznaczanie pracownikom wystarczającego czasu na wykonanie zadań
  • wyraźne określanie zakresów obowiązków
  • nagradzanie pracowników za dobre wyniki
  • umożliwianie pracownikom składania skarg i poważne traktowanie tych skarg
  • zapewnianie pracownikom kontroli nad wykonywaną przez nich pracą.

Etap 4: Podjęcie działania

  1. Wprowadzenie środków zapobiegawczych i ochronnych.
  2. Elementem skutecznej realizacji przedsięwzięć jest opracowanie planu, w którym należy określić:
  • zakresy odpowiedzialności
  • przewidywany termin zakończenia zadania
  • zasoby przydzielone w celu wdrożenia środków.

Etap 5: Monitorowanie i przegląd

  1. Należy monitorować skuteczność środków podjętych w celu zapobiegania stresowi lub w celu jego zmniejszenia
  2. Ocena ryzyka musi być poddawana przeglądowi:
  • zawsze w przypadku istotnych zmian w sposobie planowania i organizacji pracy oraz zarządzania nią 
  • gdy istniejące środki zapobiegawcze są niewystarczające lub gdy nie są już właściwe
  • okresowo w celu zapewnienia, że ustalenia zawarte w ocenie ryzyka są nadal aktualne.

Dokumentacja oceny ryzyka

  1. Należy dokumentować ocenę ryzyka
  2. Tego rodzaju dokumentacja może stanowić podstawę:
  • przekazywania informacji osobom zainteresowanym (pracownikom, przedstawicielom ds. bezpieczeństwa pracowników, kierownikom itd.)
  • oceny, czy wprowadzono niezbędne środki
  • przygotowania materiału dowodowego dla organów nadzoru
  • modyfikacji środków, w razie zaistnienia zmian.
Total
0
Shares
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Prev
Współdziałanie pracodawców w zakresie bhp

Współdziałanie pracodawców w zakresie bhp

Prowadzenie działalności gospodarczej stawia wiele wyzwań przed osobami

Next
Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku stolarz

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku stolarz

Kto to jest stolarz?

You May Also Like