Sorbent to materiał używany do absorpcji wody, oleju, płynów przemysłowych, produktów ropopochodnych i nieagresywnych chemikaliów. Procesy te mają na celu usuwanie niepożądanych substancji z powietrza, wody czy gleby. Dobór odpowiedniego sorbentu jest niezbędny dla skutecznego zarządzania wyciekami, ochrony środowiska oraz zapewnienia bezpieczeństwa. Istnieje kilka rodzajów wspomnianych pochłaniaczy, które mają zastosowanie w różnych branżach i gałęziach przemysłu, czy sektorze prywatnym.
Jakie są podstawowe rodzaje i zastosowanie sorbentu?
Sorbenty dzielimy na naturalne i syntetyczne, jak również na sypkie, uniwersalne, olejowe (niewchłaniające wody), chemiczne (do usuwania substancji agresywnych chemicznie i nieznanego pochodzenia). Co więcej, występują m.in. w formie:
- mat sorpcyjnych,
- rękawów,
- poduszek,
- chodników,
- rolek,
- ograniczników rozlewów,
- gotowych zestawów do reagowania na wycieki (apteczki ADR/ekologiczne).
Chcąc odpowiedzieć na pytanie, co to jest sorbent i w jakich branżach jest używany, warto zwrócić uwagę na ich formę.
Zastosowanie mat i chodników sorpcyjnych
Maty sorpcyjne są używane w warsztatach samochodowych i garażach do pochłaniania olejów, smarów i innego rodzaju cieczy wyciekających z pojazdów. W przemyśle produkcyjnym podkłady służą absorpcji wycieków płynów technologicznych. Sprawdzają się do zabezpieczania miejsc składowania chemikaliów i substancji niebezpiecznych w magazynach chemicznych. W halach produkcyjnych, podczas przeładunków i w magazynach, stosuje się je zamiennie z chodnikami sorpcyjnymi, aby zabezpieczyć przejścia, obszary wokół przechowywanych rzeczy.
Sposoby wykorzystania rękawów sorpcyjnych
Rękawy sorpcyjne są niezastąpione do otaczania wycieków oleju i innych płynów, aby zapobiec ich rozprzestrzenianiu się zarówno w warsztatach samochodowych, jak i nadbrzeżach portowych. Używa się też ich do zabezpieczania wycieków kwasów i zasad w zakładach chemicznych.
Poduszki sorpcyjne
W przypadku prac związanych wymianą olejów chłodziw w pojazdach mechanicznych pod maszynami stosowane są poduszki sorpcyjne. Używa się też ich podczas transportu kontenerowego płynów chemicznych czy w miejscach trudno dostępnych, w przypadku, gdy nie da się użyć mat.
W przedsiębiorstwach narażonych na wystąpienie nagłych wycieków w sklepach ze sprzętem BHP można zakupić zestawy sorbentów uniwersalnych. Te dostępne np. w hurtowni internetowej icd.pl zawierają kilka rodzajów sorbentów np. rękaw, matę, poduszkę. Pozwalają na usuwanie zdarzeń losowych zarówno poprzez ograniczanie, jak i usuwanie wycieków.
Wyciek substancji niebezpiecznych – jak używać sorbentu?
Już wiemy, co to jest sorbent, w jakich formach można go zakupić, pora dowiedzieć się o tym, jak używać pochłaniaczy płynów i związków chemicznych, o których mowa. W momencie wystąpienia wycieku substancji niebezpiecznej w pierwszej kolejności należy ocenić, z jakim rodzajem zagrożenia mamy do czynienia. Dopiero po określeniu typu i ilości rozlanego płynu można przystąpić do wyboru odpowiedniego typu sorbentu.
Gdy mamy do czynienia z olejem, sprawdzą się sorbenty hydrofobowe, a w przypadku kwasów sorbenty uniwersalne – chemicznie obojętne. Nim cokolwiek zostanie zastosowane, należy dobrać odpowiedni zestaw do ochrony osobistej, zarówno jeśli chodzi o obuwie, kombinezon, jak i rękawice oraz maskę. O tym, jaki środek ochrony musi być zastosowany, decyduje rodzaj substancji, która wyciekła. Dopiero po zabezpieczeniu osób możliwe jest przygotowanie miejsca tak, aby nie doszło do rozprzestrzeniania się wycieku, np. zabezpieczenie go z użyciem ograniczników rozlewów.
Sorbent należy nakładać powoli, bezpośrednio na rozlaną substancję, zaczynając od zewnętrznych krawędzi w stronę środka. Po wchłonięciu cieczy należy zebrany sorbent poddać utylizacji zgodnie z obowiązującymi przepisami lokalnymi związanymi z odpadami niebezpiecznymi.
Jak działają sorbenty? W jaki sposób przechowywać sorbenty?
Zasada działania sorbentu opiera się na wchłanianiu jednej substancji przez drugą. Niekiedy w wyniku zachodzących w trakcie przenikania się płynów reakcji chemicznych może dojść do wytrącenia się innych substancji czy rozpuszczenia ich. W porównaniu z sorbentami syntetycznymi te wytwarzane z tworzyw naturalnych mają o wiele większe właściwości sorpcyjne.
Przechowywanie sorbentów jest kluczowe dla zapewnienia ich skuteczności i bezpieczeństwa dla otoczenia. Odpowiednie warunki przechowywania pomagają w zachowaniu właściwości sorpcyjnych i minimalizują ryzyko związane z ich nieodpowiednim użyciem. Należy unikać ekstremalnie niskich temperatur oraz chronić przed wilgocią, zanieczyszczeniami. W przypadku sorbentów chemicznych należy chronić je przed światłem, a naturalne okresowo sprawdzać pod względem stanu fizycznego. Materiały organiczne bowiem, takie jak torf czy celuloza, mogą być bardziej podatne na degradację biologiczną. W momencie, gdy mamy do czynienia z różnymi typami sorbentów, należy pamiętać o wyraźnym ich oznakowaniu i segregacji. Dzięki temu uniknie się przypadkowego użycia w niewłaściwy sposób. Trzeba bowiem pamiętać, że są one przeznaczone do szybkiego reagowania na wycieki, o pomyłce zatem nie może być mowy.
