Ocena ryzyka zawodowego jest kluczowym elementem zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP). Pracodawca jest zobowiązany do podejmowania działań mających na celu identyfikację i minimalizowanie zagrożeń na stanowiskach pracy, zgodnie z przepisami prawnymi. W Polsce obowiązek ten regulują różne akty prawne, które precyzują, w jaki sposób pracodawcy powinni realizować swoje obowiązki w zakresie oceny ryzyka zawodowego i ochrony zdrowia pracowników.
Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego przez pracodawcę i działań z tego zakresu określają następujące akty prawne:
- PN–N–18002:2011– Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy- ogólne wytyczne dotyczące oceny ryzyka zawodowego
- Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
- Rozporządzenie MPiPS z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP
- Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy
PN-N-18002:2011 – Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
Norma PN-N-18002:2011 dostarcza ogólnych wytycznych dotyczących oceny ryzyka zawodowego w ramach systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Dokument ten definiuje procedury, które należy stosować w celu identyfikacji, oceny i kontroli zagrożeń w miejscu pracy. Norma zawiera szczegółowe wytyczne dotyczące:
- identyfikacji zagrożeń na stanowiskach pracy,
- oceny prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń i ich potencjalnych skutków,
- wyznaczania działań mających na celu eliminację lub minimalizację ryzyka,
- monitorowania i przeglądu wyników działań prewencyjnych.
Stosowanie normy PN-N-18002:2011 nie jest obowiązkowe, ale jej wdrożenie pozwala na efektywne zarządzanie ryzykiem zawodowym, zgodne z nowoczesnymi standardami BHP.
Kodeks pracy – Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy (Dz.U. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) jest podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w Polsce. Wymaga on od pracodawców zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego. W art. 226 Kodeksu pracy wskazano, że pracodawca:
- musi informować pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,
- jest zobowiązany do stosowania odpowiednich środków zapobiegawczych,
- powinien zapewnić pracownikom szkolenia z zakresu BHP i informować o zasadach bezpiecznej pracy.
Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek dokumentowania wyników oceny ryzyka zawodowego oraz regularnego przeglądu środków prewencyjnych.
Rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP szczegółowo reguluje zasady dotyczące oceny ryzyka zawodowego oraz precyzuje obowiązki pracodawcy. W myśl przepisów rozporządzenia, pracodawca jest zobowiązany do:
- oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, biorąc pod uwagę zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników,
- podejmowania działań prewencyjnych, mających na celu zmniejszenie lub wyeliminowanie ryzyka,
- systematycznej kontroli i aktualizacji oceny ryzyka w przypadku zmian w organizacji pracy, technologii czy stanowiskach pracy.
Rozporządzenie określa także zasady informowania pracowników o zagrożeniach oraz ich ochronie, poprzez zapewnienie odpowiednich środków ochrony indywidualnej i zbiorowej.
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy
Ustawa o służbie medycyny pracy określa, że ocena ryzyka zawodowego powinna być realizowana we współpracy z jednostkami medycyny pracy, które wspierają pracodawców w ocenie wpływu warunków pracy na zdrowie pracowników. Ustawa nakłada obowiązek:
- monitorowania stanu zdrowia pracowników,
- przeprowadzania badań profilaktycznych,
- konsultowania wyników oceny ryzyka zawodowego z lekarzem medycyny pracy.
Służba medycyny pracy ma również istotną rolę w doradzaniu pracodawcom w zakresie działań prewencyjnych, mających na celu poprawę warunków pracy i zmniejszenie zagrożeń.
Podsumowanie
Ocena ryzyka zawodowego jest obowiązkowym elementem zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w każdej organizacji. Pracodawca musi realizować ten proces zgodnie z obowiązującymi przepisami, takimi jak norma PN-N-18002:2011, Kodeks pracy, rozporządzenie MPiPS oraz Ustawa o służbie medycyny pracy. Działania te mają na celu minimalizowanie zagrożeń i zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków pracy.
